•• Sayı Tam Dosyası

•• Son Sayı  Cilt:11  Sayı:31 Dil ve Kent Üzerine Aralık-2020

Dil ve Kent Üzerine

Her ikisi de karmaşık ve çok katmanlı olan kent ve dil göstergeleri arasındaki ilişkiyi eksiksizce çözümlemek, üstesinden kolaylıkla gelinebilecek bir tasarı değildir. Çağın sosyal, siyasal, ekonomik, teknolojik ve çevresel dönüşümlerinin gündelik yaşamdaki etkileri, en yoğun şekilde kentte ortaya çıkmakta; bu durum kent olgusunu herhangi bir düzanlama sabitlenemez kılmaktadır. Kenti yerleşik kategorilerle değil, yeni dönüşümleri içerecek şekilde anlamak, sürekli bir bilimsel/epistemolojik mücadele alanı olarak görülebilir. Bu mücadele alanı, yirmibirinci yüzyıl kentini yorumlamaya dönük çabalarıyla öne çıkan pek çok farklı disiplini aktif kılmakta ve yeni bakış açıları kurgulamayı teşvik etmektedir (Brenner ve Schmid, 2015).

     Dilin bütün olgularla kesiştiği hatta onları var ettiği argümanının öne sürülmesi, sürekli bir devinim içindeki kentsel nesneleri ve kentsel süreçleri, dilin kuramsal açılımları aracılığıyla irdelemeyi, kent ve dil ilişkisinin şaşırtıcı içeriklerini gün ışığına çıkaracaktır. Elbette bu vaat öncelikle dile içkin kuramsallığın hangi evrelerden geçtiğine ve hangi kavramları ürettiğine işaret etmeyi gerektirmektedir. Birçoğu kısıtlı düşünsellikler barındırsa da dil yüzyıllar boyunca çeşitli kuramsal çerçevelerle irdelenmiştir. Yirminci yüzyılda ise dil artık hiçbir bileşenini dışarıda bırakmayan bir epistemolojik alana ulaşmıştır. Öyle ki, dilbilimsel yöntemler dilin yapısını anlamaya dönük mekanizmalar olmaktan öteye geçip, farklı alanların kendilerini tariflemek veya irdelemek hatta tazelemek görevlerini üstlenmiştir. Dilsel işaretlerin yoğun tabakasını sarihleştiren dilbilimsel kuramlar, düşünmek, bilmek, eleştirmek, ifade etmek, temsil etmek, ilan etmek, yorumlamak, adlandırmak, sınıflandırmak gibi sayısız ve sadece dille varolabilen olguları, Foucault’nun deyimiyle, sözcüklerin oluşturduğu birer “retorik mekân” olarak sunmuştur (1994, s.204). Sürekli hareketlilik içindeki sözcüklerin var ettiği sınırsız anlamsallıkla, sözcükleri istikrarla bir arada tutan bağ arasındaki tezat, dilbilimsel çözümlemelerle ortaya konmuştur. Kışkırtıcı denebilecek bu tezat, dilbilimin arındırdığı bir nesnellik ve evrensellikle sunulduğunda, dilbilimin pek çok araştırma alanını ve farklı disiplini etkisi altına alması olağan görülebilir. Öyle ki, dönem dönem mimarlığın başını çektiği bazı disiplinler analojik bir bakış açısıyla, kendilerinin de bir dil olup olmadığını yaygın araştırmalarla sorgulamıştır. Kimi disiplinler, dille benzerliklerini temellendirmek için dilbilimin yapısalcığı kadar, dilin kültürel, toplumsal veya iletişimsel bağlamlarını esas alan yaklaşımlara, hatta dilbilimde karşılığı kalmayan bazı tarihsel dil yorumlamalarına başvurmuşlardır. Devamını okumak için tıklayınız

İnci Basa, Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Duygu H. Simser, Orta Doğu Teknik Üniversitesi – Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi